محیط سازمان، افزون بر اینکه تهدیدهایی را برای آن در بر دارد، فرصت‌های بسیاری را نیز برای آن می‌آفریند و همان‌گونه که بر سازمان تأثیر می‌گذارد، از آن تأثیر نیز می‌پذیرد. بر این پایه، سازمان با دریافت منابع از محیط، زندگی می‌کند و به زندگی خود با تأمین منابع برای محیط، تداوم می‌بخشد و در این چرخه تبادل منابع،‌ تا هنگامی که به نیازی کلیدی در محیط پاسخ دهد، پذیرش محیطی را نیز خواهد داشت. ولی سازمان برای حرکت در راستای هدف‌هایش، همواره با تهدیدها و فرصت‌هایی از سوی محیط روبه‌روست که باید با شناخت درست نقاط قوت و ضعف خود، از تهدیدهای محیطی پرهیز و از فرصت‌های آن بهره گیرد و گاهی فراتر از این، تهدیدها را به فرصت بدل کند یا خود فرصت‌هایی را در محیط پدید آورد. چنین رویکردی در چارچوب برنامه‌ریزی راهبردی از سه دهه پیش وارد سازمان‌های دولتی و عمومی نیز شد و پارادایم «اداره امور دولتی» را به پارادایم «مدیریت دولتی» بدل ساخت. پارادایمی که چالش‌های محیطی را پیچیده‌تر از آن می‌داند که در رویارویی با آنها بتوان از شیوه‌های سنتی طرفی بست و مسائل امروز را با روش‌های دیروز چاره کرد. پارادایمی که جایی را برای آزمون و خطا در مدیریت نمی‌بیند و بر برنامه‌ریزی راهبردی استوار است.

برنامه راهبردی به سه پرسش بنیادین پاسخ می‌دهد

سازمان اکنون کجاست؟

سازمان می‌خواهد به کجا برود؟

سازمان چگونه و با چه ابزارهایی می‌خواهد به آنجا برسد؟

برنامه ریزی راهبردی

شناسایی، اولویت‌بندی، و بهره‌برداری از فرصت‌ها را برای سازمان فراهم می‌سازد؛

عملکرد سازمان را فراهم ساختن چارچوب هماهنگی و کنترل فرایندها بهبود می‌بخشد؛

وظایف و مسئولیت‌های تک تک کارکنان را در راستای هدف بنیادین سازمان، همسو و یکپارچه می‌کند؛

تعهد سازمانی مدیران و کارکنان را افزایش می‌دهد؛

راهبردهای سازمان را با برنامه‌های بالادست همسو می‌سازد؛

چارچوبی را برای بازنگری اجرای برنامه و کنترل فعالیت‌ها درست می‌دهد؛

زمان و منابع را به فرصت‌ها تخصیص مؤثرتری می‌دهد؛ و

اولویت‌ها را در چارچوب زمانی برنامه سازمان می‌دهد.