واسپارگاه پایاننامهها و رسالههای الکترونیکی، که بین دانشگاهها و دنیا مشترک است، باعث میشود تا پایاننامههای فارغالتحصیلان تمامی دانشگاههای آن کشور در آنجا جمعآوری شود. وجود این مراکز امکان دسترسی به اطلاعات تولید این منابع و نیز موانع موجود در در این راستا را، آسان میسازد. ایران نیز نیازمند یک آرشیو ملی جامع از پایاننامه هاست. این پژوهش با هدف بررسی آرشیوهای ملی و منطقهای پایاننامهها، شامل آرشیوهای نسخههای چاپی و آرشیوهای الکترونیکی، در دنیا برای دستیابی به ویژگیهای مطلوب انجام شد. برای تحقق این امر ابتدا پس از بررسیهای لازم سیاههای از موارد مورد نظر تهیه و برای اظهار نظر از اساتید فن ارسال شد. این سیاهه از ۵ بخش تشکیل شده: فراهمآوری، سازماندهی، اشاعه، مدیریت فیزیکی، و حقوق مالکیت بود. سپس با استفاده از این لیست دو پرسشنامه (آرشیو فیزیکی و آرشیو دیجیتالی) که سوالات آنها حول ۵ محور از نظر جریان اطلاعات، خدمات اطلاعاتی، جنبه حقوقی و حفاظت و ذخیرهسازی پایاننامهها بود تنظیم و به زبان انگلیسی ترجمه و به صورت گوگلداک درآمدند. پس از بررسی کشورهای دارای چنین آرشیوهایی مشخص و اسامی مسئولان این آرشیوها و آدرس پستالکترونیکی آنها از طریق اینترنت استخراج شد. در مرحله بعد آدرس لینک پرسشنامهها از طریق پست الکترونیک برای افراد مورد نظر ارسال گردید. در نهایت از حدود ۲۰ پرسشنامه ارسال شده، ۱۳ فرم پرسشنامه فیزیکی، ۵ پرسشنامه دیجیتالی تکمیل و دریافت شد. شاخص ویژگیهای مطلوب برای آرشیو دیجیتالی و فیزیکی ملی برای پایاننامهها بر اساس بسامد موارد استخراج شده از پرسشنامهها و نیز نظرخواهی از تعدادی از متخصصان امور ارائه شد.بر این اساس پیشنهاد میشود در تهیه پایاننامهها و رسالهها بر اساس تفاهمنامه و آییننامه کشوری تواما دانشگاه مورد قرارداد واسپارگاه باشد. تهیه سند هزینهای برای واسپارگاه ندارد. نمایهسازان واسپارگاه باید آن را مورد پردازش و کنترل قرار دهند. برای دسترسی به پایاننامهها باید آییننامهای تدوین شده تا براساس آن همه کاربران بتوانند بدون هیچ محدودیتی به پایاننامههای درخواستی خود دسترسی یابند. در بحث داراییهای فکری و حقوق مالکیت فکری مربوط به پایاننامه، مالک منحصرا موسسه میباشد. در ویژگیهای آرشیو دیجیتالی مواردی علاوه بر آرشیو فیزیکی طرح شده است.
خسروی، مریم. ۱۳۹۱. بررسی ویژگیهای آرشیوهای ملی و منطقهای پایاننامهها و تعیین ویژگیهای مطلوب برای آرشیو ملی پایاننامههای ایران. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
افزودن دیدگاه