در جست‌وجوی پیشینه پژوهش (۲۵ آبان ۱۳۹۳)

دکتر سیروس علیدوستی

    سالانه بیش از ۱۰۰ هزار تن از دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، کارشناسی ارشد و دکتری می‌گیرند. بخش بزرگی از پژوهش‌های کشور نیز در پایان‌نامه‌ها و رساله‌های همین دانش‌آموختگان انجام می‌شوند و بیشتر مقاله‌های علمی نیز دستاورد همین پژوهش‌ها هستند. آسانی دست‌یابی به این منابع کلیدی و کاربست دستاوردهای آنها در فرایند پژوهش برای پژوهشگران دیگر و در چرخه تولید برای صنعت کشور بسیار ارزشمند است. برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانستن آنچه پیش‌تر انجام شده است، هم ایشان را در تعریف بهتر موضوع پایان‌نامه یا رساله یاری می‌کند، هم دوباره‌کاری را کاهش می‌دهد، و هم‌افزایی میان پژوهش‌ها و پژوهشگران را نیز بالا می‌برد. ایرانداک کار ثبت، سازمان‌دهی، و اشاعه اطلاعات علم و فناوری کشور را بر عهده دارد و از ده‌ها سال پیش مرکز دریافت نسخه‌ای از پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها و ارائه خدمات اطلاع‌رسانی آنها به جامعه علمی کشور بوده است. در همه این سال‌ها برخی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی از ایرانداک درخواست اطلاعاتی از کارهای پیشین را در یک نامه رسمی برای تصویب پیشنهاده خود داشتند که شمار آنها کمتر از ده درخواست در روز بود و با نامه‌نگاری و پست یا دورنگار انجام می‌شد.

    با افزایش کاربرد فناوری اطلاعات در ایرانداک و در پاسخ به خواست جامعه علمی کشور برای هدفمند‌سازی و افزایش کارایی و اثربخشی پژوهش‌ها در ترازی بالاتر و گسترده‌تر، ایرانداک سامانه پیشینه پژوهش را با پشتوانه در حال افزایش ۳۰۰ هزار پایان‌نامه و رساله از ۲۴ آبان ۱۳۹۳ (روز کتاب، کتاب‌خوانی، و کتابدار) راه‌اندازی کرد و در اختیار همه پژوهشگران کشور گذارد.

    در این سامانه برخط، با دریافت عنوان و کلید‌واژه‌های پژوهش از کاربر، با جست‌وجوی کارشناسان آموزش‌دیده در پایگاه­ اطلاعات گنج، اطلاعات پایان‌نامه­‌ها و رساله‌های انجام شده به آگاهی وی و نیز به آگاهی کسانی که کاربر بخواهد، می‌رسد. موفقیت این سامانه و نقش آن در پیشرفت بیشتر در پژوهش و تولید علم، یاری پژوهشگران، و پاس‌داشت حقوق پدیدآوران به پوشش بیشتر پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در ایراندک بستگی بسیاری دارد که امید می‌رود با همکاری وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری و دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها بیش از پیش گسترش یابد.